Hacivat Ve Karagöz'ün Kişilik Özellikleri

1.bunlar osmanlı döneminde yaşamış, iki inşaat ustasıdırlar. birbirleriyle sürekli kavga ettikleri için, aldıkları hiçbir işi başaramazlar. bunlara padişah bir cami inşaatını yapmaları için görev verir. fakat, sürekli kavga ve atışmalarından dolayı camiiyi istenilen zamanda teslim edemezler.bunun üzerine padişah ikisinin de kafasını kestirir. yani o kadar komik bir sonları yoktur. günümüzde uygulanan gölge oyunları, onların asıl karakterlerini belirtmemektedir. karagöz ve hacivat birer esinlenme kaynağıdır. bunlar oldukça küfürbaz ve geçimsiz insanlardır. bu günkü hallerine uyan tek durum; hacivatın uyanık, karagözün ise yanlış anlayan veya ağır işiten traf olmasıdır.
kaynak: alpay ekler ( üsküdar karagöz tiyatrosu sahibi)
filozofkarga, 08.12.2004 13:56 ~ 13:59#94565
2.(bkz.: yar bana bir eğlence medet)
bitkicayi, 08.12.2004 14:07#94579
3.gerçekte, karagöz ve hacivat’ın bursa’da yaşamış karakterler olduğu ve sultan orhan camii inşaatında çalıştıklarıdır. bursa ‘da, atatürk caddesi’ndeki şeyh küşteri’nin (küşterli mahmud) mezarı bunun ispatıdır. oyunlarda “şeyh küşteri meydanı” diye başlanan birçok diyalog, şeyh küşteri’nin bu işin piri ve yaratıcısı olduğunu vurgulamaktadır. karagöz’ün mezarı ise bugün çekirge caddesinde karagöz ve hacivat’ın anıt mezarının bulunduğu bölgededir. karagöz’ün mezar taşı bugün yeşil’de bulunan türk İslam eserleri müzesinde bulunmaktadır.

oyunun baş rolünde karagöz ve hacivat adlı iki zıt karakter vardır. karagöz halkın ahlak ve sağduyusunun temsilcisidir. özü sözü birdir. hacivat ise medrese eğitimi görmüş, kaypak, düzene uyan entelletüel bir karakterdir. diğer tipleri tuzsuz çelebi, matiz, beberuhi,arnavut, yahudi, çerkez, kürt, laz, tiryaki, zenneler vb. oluşturur.

türk el sanatlarının sahne sanatına dönüşümünün dünyadaki ilk ve tek örneği olan karagöz kukla tiyatro oyunu ve oyunun figürleri, metin veya senaryoya göre sert ve kalın deriden kesilerek boyanır ve ışıklı perdeye yansıtılır. el ile hareketlendirilen, ses ve müziğe göre ustasının tarzına göre aktiflik kazanan kuklalar (tasvirler) perde yansımasında seyirci görecek biçimlerde karşı karşıya veya arka arkaya dururlar.

karagöz'ün oynatıldığı beyaz perdeye ayna adı verilir. “hayal perdesi” adı da verilen ışıklı 85x125 cm. boyutlarında ki tahta tezgahta yansıma olarak gösterilir. figürler deliklidir ve bu deliklere uygun uzunluktaki tahta çubuklar geçirilir. perdeler önceleri 2 x 2,5m iken sonraları 110 x 80m ebadında yapılmaya başlanmıştır. İç tarafta perdenin altında kurulmuş peş tahtası vardır. oyunda bunun dışında zil, tef, kamış, nareke (düdük), perdeyi aydınlatacak kandil veya ampul vardır. bunlar peş tahtası üzerinde bulunur. oyunda kullanılan tasvirler 32-40 cm büyüklüğünde olup genellikle manda, sığır ve deve derisinden yapılır. deriler özel bir yöntem ile şeffaf hale getirilir. daha sonra nevregan adı verilen ucu keskin bıçaklarla işlenir. parçalar birbirine kiriş veya katküt adı verilen iplerle bağlanır. daha sonra tasvirler çini mürekkebi veya kök boya ile boyanır.

karagöz'de işlenen konular komik öğelerle verilir. çifte anlamlar, abartmalar, söz oyunları, ağız taklitleri belli başlı güldürü öğeleridir :

hacivat'ın semai söyleyerek perdeye geldiği, perde gazelini okuduktan sonra karagöz'ü çağırdığı ve karagözle hacivat'ın kavga ettikleri giriş bölümüne mukaddime denir. bu bölümde hacivat'ın söylediği perde gazelinde oyunun bir öğrenme aracı ve gerçeklerin göstergesi olduğu belirtilerek felsefi tasavvufi anlamı vurgulanır.

muhavere bölümünde, bu oyunun baş kişileri olan karagöz ve hacivat arasında geçen salt söze dayanan olaylar dizisinden sıyrılmış somutlaştırılmış ikili konuşma yer alır. muhavere tekerleme biçiminde de olabilir. bu bölümde karagöz ve hacivat'ın kişilik özellikleri ve yaratılış açısından birbirlerine karşıt özellikleri vurgulanır. muhavereler oyunla ilgili olabildiği gibi, ilgisiz de olabilir. bunun yanısıra çifte karagözlü muhavere, gelgeç muhaveresi ve ara muhavere çeşitleri de vardır.

asıl hikayenin anlatıldığı, diğer tiplerin perdeye geldiği bölüme fasıl adı verilir. oyun buradaki konuya göre isim alır. fasılın sonunda oyuncular bir biçimde perdeden ayrılır. hacivat ve karagöz kalır.

oyunun sonunun haber verildiği karagözle hacivat arasında geçen bitiş bölümünde seyirciden yapılan hatalar için özür dilenip bir sonraki oyunun duyurusu yapılır ve oyun sona erer.

karagöz'de hiciv ve taşlama vardır. bu taşlamalar mizahi bir üslupla devlet yöneticilerine kadar uzanmıştır.

karagöz, saray tarafından ilgi görmüş ve desteklenmiştir. yapılan şenliklerde, şehzadelerin sünnet düğünlerinde karagöz gösterilerine yer verilmiştir.

karagöz özellikle İstanbul merkezli osmanlı kültürüyle bütünleşmiştir. İstanbul'un yaşamını karagöz oyunlarında görmek mümkündür. ağalık, büyük evlenme, kayık ve tahmis bunlardan bazılarıdır. ferhat ile şirin, balıkçı, cazular, kanlı nigar, leyla ile mecnun, ters evlenme, tahir ile zühre, yalova sefası, karagöz'ün yazıcılığı, karagöz'ün aşıklığı, karagöz'ün hekimliği vb. karagöz'ün bilinen diğer oyunlarıdır.

oynatanlar ise hayali (usta), çırak (yardımcı), sandıkkar (2. yardımcı), yardak (hanende), dayrezen=dairezen (def çalan) ve hammal’dır. (karagöz zembilini taşıyan)

osmanlı dönemi'nin en önemli eğlence türlerinden olan karagöz, ramazan'lar da, sünnet düğünlerinde, şenliklerde, kahvehanelerde ve bahçelerde oynatılmaktaydı. dönemin toplumsal olaylarını eleştirel bir gözle konu edinen karagöz'ün yaygın olarak İstanbul'da oynatıldığı bilinmektedir. anadolu'nun diğer kentlerine ise turneye giden sanatçılar aracılığı ile yayılmıştır.
(bkz.: www.mkutup.gov.tr/karagoz/kgoz%20hakkinda.html)
sevilayy, 22.12.2004 00:09#103498
4.(bkz.: karagöz)
(bkz.: hacivat)
sevilayy, 22.12.2004 00:10 ~ 00:11#103501
5.bir tür gölge oyunu.
minnos, 15.04.2005 11:35#146936
6.gölge oyunlarının baş kahramanlarıdır.genelde ramazan aylarında iftar zamanı kurulan eğlence çadırlarında çocukları hatta büyükleri eğlendırmek için oynatılırlar.karagöz ve hacivat dışında birçok gölge oyunu karakteri vardır

(bkz.: golge oyunu)
klordiazepoksid, 16.04.2005 06:58#147503
7.televizyon''a yenik düşüp ortadan kalkma raddesine gelmiş güzel bir oyunumuz.
commander, 16.04.2005 14:41#147644
8.türk gölge oyunu. adını oyunun baş kahramanından alan karagöz, bir gölge oyunu olarak türkiye'ye uzak doğu'dan mısır yoluyla gelmiştir ve 17. yüzyılda kendi biçimini almıştır.
okyanus, 17.07.2005 04:23#221441
9.(bkz.: hacivat karagöz neden öldürüldü)
titge, 20.02.2006 21:23#398907
10.(bkz.: http://www.karagoz.net)
witchorexia nervosa, 14.07.2006 01:09#542991
11.uykusuz dergi'nin 5. sayisinda vedat ozdemiroglu'nun bebek kafasi isimli kosesinde aralarindaki 7 farki buldugu karakterler.
buna gore;

1- hacivat, tanisir tanismaz kartvizit uzatandir.
karagoz, adini bilmeden ne var ne cok yigenim diye sorandir.

2- hacivat, odevini yapmayan arkadasina yanding oglum sen! diyen ogrencidir.
karagoz, odevinin aynisini yazmana musade eden ogrencidir.

3- hacivat, modeldir.
karagoz, ressamdir.

4- hacivat, statukoperverdir, ornegin vapur isletmeleri'nde yetkilidir.
karagoz, vapurdan martiya simit atan adamdir.

5- hacivat, gulunecek birsey varsa, beraber gulelim diyen ogretmendir.
karagoz, gelelim fasulyanin faydalarina diyen ogretmendir.

6- hacivat, kufrettirendir.
karagoz, kufredendir.

7- hacivat, soylemcidir, laf sokar.
karagoz, eylemcidir, tokadi basar.
olma digerleri gibi, 03.10.2007 23:36#893545
12.hacıvat: hasretinle beni koyup gidenin, hoş geldin.
karagöz: hasta iken turşu suyu içenim, boş geldin
hacıvat: gel kargöz, gidelim göksu'ya yiyelim dolma.
karagöz: sümüklü burnumu ye de, namerde muhtaç olma..

pitis, 28.02.2008 12:02#948563
13.ikisinin de göbeğinin deliksiz olduğu rivayet edilir.

edit : benzer içerikli entry var ise uyarıla!
okur da yazar, 29.06.2008 17:01#994202
14.eskiden nasıl karagöz oynatılırdı

kırk yıllık karagözcüyüm. kahvelerde, bahçelerde, çadırlarda, gazinolarda, sünnet düğünlerinde, okullarda, tiyatrolarda, radyolarda binlerce defa karagöz oynattım. birçok yavruları ve büyükleri de kahkahalarla güldürdüm. ihtiyarlamadım,çünkü onlarla beraber ben de güldüm.en zevkli karagöz oynattığım zamanlar ramazan ayları idi. çünkü o aylarda-ne bileyim- seyirciler karagöz seyretmeye daha hazırlıklı görünüyorlardı.

kırk yıllık karagözcü olduğumu söylerken,kırk yıl önce nasıl karagöz oynatıldığından da azıcık bahsedeyim diyorum.hem eğlenir,gülersiniz.

40 yıl önce

bundan kırk yıl öncesinde, yani birinci dünya harbi başlamadan önce istanbul’un her semtinde birer hayâl perdesi kurulurdu.ramazana dört gün kala herkes yerlerini hazırlar,kış mevsimi ise kahvelerde ve muntazam çadırlarda, yaz mevsimi ise hem kahvelerde hem de bahçelerde tertibat alınırdı.zaptiye nezaretine birer dilekçe verilir, dilekçeler polis müdürlüğüne, oradan da polis merkezine ve oradan da karakollara havale edilir,tahkikat başlardı. karagöz oynatmak için zaptiyenin ileri sürdüğü şartlar da şöyle:

1)oyun yerleri cami, tekke ve mekteplere en az kırk metre uzakta olacaktır.

2)bu yerleri tutanlar eshabı namustan olacak ve hiçbir suç ile mahkum bulunmayacak.

3)karagözcünün elinde vesikası olacak.

bu vesika karagözcüye hükümetçe inceden inceye tahkikat yapıldıktan sonra verilirdi.benim vesikamda neler yazılı olduğunu bilmek istermisiniz?

“mevlevihane kapısı kurbinde velet karabaş mahallesinde çarıkhane sokağında 16 numaralı hanede mukim bâlâya fotoğrafı mevzu ali efendiye edep ve terbiye dairesinde hikaye söylemek,meddahlık etmek ve hayâl oynatmak için müsaade edildiğini nâtık işbu vesika itâ kılındı.“

2 nisan 1340

polis müdürlüğü

fakat bununla iş bitti mi bakalım?..ne gezer!..bir dilekçe de ait olduğu belediye reisliğine verilecek...haydi oraya taşınırdık.orada da şöyle tahkikat yapılırdı:

1)karagöz oynatılan yer sıhhate muzır mıdır?

2)yangın olduğu zaman kaçmak için iki kapısı var mıdır?

3)yangın söndürmek için tertibat alınmış mıdır?

bu tahkikat da tamamlanıp ruhsat tezkeresi (yerine göre 450,300 veya 150 kuruş mukabilinde) alındıktan sonra karagöz (yahut o zamanki tabiriyle hayâl) oynatmaya mezun olurduk.ama bütün bu işler ramazana on gün kalıncaya kadar arkasını kovalamak suretiyle zor biterdi. ha şunu unuttum, karagöz oynatmak için aldığımız izin tezkeresine para verdikten sonra, darülacezeye da aynı miktarda bir şey öderdik.ama bunu seve seve verirdik.çünkü-takılmak gibi olmasın ama-bir çok “hayâli“lerimiz, yani karagözcülerimiz gözlerini darülacezede kapamıştır.



büyük usta hayâli küçük ali (mehmet muhittin sevilen 1886-1974)

oyuna hazırlık

şimdi gelelim, izin alıp yer tutulduktan sonraki hazırlıklara..artık neresi nasip olursa, kahve mi,çadır mı, kapısına şöyle bir levha asılırdı:

“hulülüyle müşerref olduğumuz ramazan-ı şerifin birinci gecesinden nihayetine kadar işbu mahallede hayali-i şehir filan..efendi tarafından karagöz oynatılacağından teşrif buyuracak zevatı kiramın ezher cihet memnun kalacakları bedihidir..

karagöz ilanları

artık gelip geçenin, bilhassa babalarının elinden tutup tintin dolaşan çocukların heyecanını tasavvur edebilirsiniz.minarelerde kandillerin yanması bekleniyor. fırınlardan burcu burcu ramazan yumurtalı pidelerinin kokuları geliyor. yağlı, susamlı simitler, cami avlularında kurulmuş sergilerde erik, çilek, kayısı, portakal reçelleri...türlü pestiller,kangal kangal sucuklar, pastırmalar.artık ramazan eni konu gelmiştir. eğer müsaade ederseniz, size bundan kırk yıl önce oynattığım bir karagöz çadırının kapısındaki ilânımın da bir örneğini vereyim.